Teslim Şekilleri (Incoterms®): Etkileyici Bir Tarihçe
Ticarette kullanılan terimlerin standartlaşmasına yönelik küresel anlamda ilk girişim 1928’de Uluslararası Hukuk Derneği’nin CIF sözleşmelerinin yorumlanması için tasarlanan Varşova-Oxford Kurallarıdır. Ancak uluslararası ticari terimlerin standartlaştırılmasına yönelik en önemli adım Uluslararası Ticaret Odasının (MTO) 1921’de Londra’da düzenlenen ilk kongresinde, üye devletlerin kullandıkları ticari terimlerinin anlamlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi amacıyla bir çalışma grubu kurulmasının kararlaştırılması ile başladı. Bu amaçla yapılan ilk çalışmada 13 ülkede tüccarlar tarafından yaygın olarak kullanılan altı ticari terim incelenmiş ve aralarındaki farklılıkları ortaya çıkaran bulgular 1923’de yayınlanmıştır. 1928’de yayınlanan yeni bulgulara ise bu sefer 35 ülkenin görüşleri yansımıştır (Bu proje, 1953’te üçüncü bir ulusal yorumlar derlemesi yayınlandıktan sonra sona erdi.).
Bu çalışmalardan elde edilen bulgular ile 1936 yılında resmi adı “Uluslararası Ticari Terimlerin Yorumlanması İçin Kurallar” olan International Commercial Terms (Incoterms®) kurallarının ilk versiyonu yayınlandı. Bu versiyonda FAS, FOB, C&F, CIF, Ex Ship ve Ex Quay terimleri yer alıyordu. Incoterms ‘in bu ilk versiyonunu 1953’te tam bir revizyon takip etti. Bu yeni metin, Incoterms’e uluslararası meşruiyet kazandırdı.
Bu tarihi takiben sırasıyla 1967, 1976, 1980, 1990, 2000, 2010 ve en son olarak da 2020 yılında Incoterms revizyonları yapıldı. 2020’ye kadar olan son 40 yılda teslim şekilleri her 10 yılda bir revize edilir hale geldi. Bugüne kadar yapılan revizyonların öne çıkan nedenleri; değişen ticaret şartlarına ayak uydurma, taşıma modlarının gelişmesi ve değişmesi, konteynerleştirme, dijitalleşme, güvenlik, değişen gümrük süreçleri, bazı terimlerin kullanımında yeknesaklık sağlama ve bazılarını daha anlaşılır hale getirme olarak sayılabilir.
Örneğin Incoterms 2010, diğer versiyonlarından farklı olarak; serbest bölgelerin yaygınlaşmasını, dünyada alıcı ve satıcının bilgi paylaşımı konusunda iş birliği yapma yükümlülüğünün artırılmasına bağlı olarak; iş ilişkilerinde elektronik iletişimin giderek artan kullanımını, küresel terörizmde yükselen güvenlik endişelerini ve “seri satışlar” olarak adlandırılan nakliye sırasında malın birden fazla kez satılması durumlarını dikkate alarak yapılan bir revizyondur. Ayrıca Incoterms’leri “tüm taşıma türlerinde kullanılanlar” ve “sadece deniz ve içsu taşımacılığında kullanılanlar” şeklinde gruplandırma anlayışı ve Incoterms kurallarının iç ticarette de kullanılmaya başlanması 2010 versiyonu ile ilk kez gelmiştir.
Teslim şekillerinde her revizyonun geniş kapsamlı değişikleri içermediği de görülmektedir. Örneğin Incoterms 2020 ile daha sorunsuz ve anlaşılır dış ticaret işlemlerine imkan verecek oldukça sınırlı değişiklikler yapılmıştır.
Aşağıda 1936’dan itibaren teslim şekillerinin yukarıda sayılan nedenler çerçevesindeki değişimi görülebilir.
Tablo: Teslim Şekillerinin Tarihsel Dönüşümü
| 1936 | 1953 | 1967 | 1976 | 1980 | 1990 | 2000 | 2010 | 2020 |
| – | – | – | – | – | EXW | EXW | EXW | EXW |
| – | – | – | – | – | FRC | FCA | FCA | FCA |
| FAS | FAS | FAS | FAS | FAS | FAS | FAS | FAS | FAS |
| FOB | FOB/FOR/FOT | FOB/FOR/FOT | FOB/FOR/FOT/FOB Airport | FOB/FOR/FOT/FOB Airport | FOB | FOB | FOB | FOB |
| C&F | C&F | C&F | C&F | C&F | CFR | CFR | CFR | CFR |
| CIF | CIF | CIF | CIF | CIF | CIF | CIF | CIF | CIF |
| – | – | – | – | – | CIP | CIP | CIP | CIP |
| – | DCP | DCP | CPT | CPT | CPT | CPT | CPT | CPT |
| Ex Ship | Ex Ship | Ex Ship | Ex Ship | Ex Ship | DES | DES | – | – |
| Ex Quay | Ex Quay | Ex Quay | Ex Quay | Ex Quay | DEQ | DEQ | DAT | DPU |
| – | – | DAF | DAF | DAF | DAF | DAF | DAP | DAP |
| – | – | – | – | – | DDU | DDU | – | – |
| – | – | DDP | DDP | DDP | DDP | DDP | DDP | DDP |
Tablo kaynağı: Bučková, Michaela, Martina Krügerová, Michal Kozieł (2021), “Incoterms -history and future development”, Liberec Economic Forum
— Yazılarımızda yapay zeka ile üretilmiş metin ve çalışmalar kullanılmamaktadır —
Yayın Tarihi: 23.06.2023
© Bu yazının telif hakkı Utrader’e ait olup, ancak kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz olarak kullanılabilir, yayınlanabilir.