Tüm Yönleri ile Proforma Fatura

Dış ticaret işleminde satıcının alıcıya göndereceği teklifin hazırlanması oldukça önemlidir. Teklifin gönderilmesinde genellikle iki yöntem kullanılır: Proforma fatura (Proforma Invoice) ve teklif mektubu. Karmaşık ve yüksek meblağlı işlemler haricinde proforma fatura en çok rastlanan teklif verme şeklidir.

Bir proforma fatura, henüz teslim edilmemiş mal veya hizmetin satış koşullarını özetleyen ve hiçbir mali yükümlülük içermeyen bir belgedir. Proforma faturadaki bilgiler değişikliğe tabi olabilse de; işlemin tamamlanması sonrasında tarafların beklenmedik ve önemli masraflara-risklere maruz kalmamalarını sağlar.

Proforma faturanın özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

  • Proforma fatura karşılığında alıcı satıcıya para ödemez. Bunlarla birlikte proforma faturalara, sözleşme ve akreditif gibi çeşitli dış ticaret vesaikinde atıf yapılabilir.(Örneğin: as per proforma invoice dated … and numbered… gibi)
  • Proforma fatura ile mal sevkiyatı yapılamaz. Ancak iki durum bunun istisnasıdır: Sipariş almak için posta ile numune (Sample, master) göndermek gerektiğinde; ithalatçı ülkenin gümrük idaresi için proforma fatura düzenlenmesi gerekir. Bu durumda faturaya “only for customs purposes” veya “no commercial value” ibarelerinden biri veya ikisi yazılır. Ayrıca, yurt dışında düzenlenen sergi ve fuarlarda sergilenmek üzere geçici olarak çıkarılacak eşyanın çıkış işlemi proforma fatura ile yapılabilmektedir.
  • Resmi bir özelliği bulunmamasına rağmen proforma fatura akreditif açmak ve sevk öncesi gözetim sözleşmesi akdetmek için kullanılmaktadır. Hatta bazı ülkelerde alıcının ithalat lisansı başvurusu yapması veya bankadan döviz transferini ayarlayabilmesi için gerekli olabilmektedir. Bazen de kurumsal şirketlerde şirketin dahili satın alma onay sürecini kolaylaştırmak için bu doküman kullanılmaktadır.
  • Proforma fatura teklif niteliğinde olduğu için miktar, sevkiyat zamanı, yükleme/boşaltma limanı, banka gibi bilgiler esnek olarak verilebilir. Örneğin hangi araçlar ile nakliyenin yapılacağı belli değilse “by trucks” veya “by vessels” ibareleri kullanılır. Eğer gemi ile gönderileceği belli ama limanı belli değilse, liman adı yerine “any port in…” gibi ifadeler kullanılabilir.
  • Proforma faturalara, teklifin son geçerlilik tarihi de eklenebilir. Böylece özellikle fiyatı sürekli değişen ürünler için bağlayıcılık elde edilebilir.
  • Proforma faturaların nihai hali alıcı ve satıcı tarafından karşılıklı imzalandığında sözleşme niteliği de taşıyabilir.
  • Bir proforma faturanın formatının nasıl olması gerektiğini dikte eden hiçbir ulusal ya da uluslararası resmi düzenleme yoktur. Türk Ticaret ve vergi hukukunda “Proforma Fatura” ile ilgili herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak Proforma fatura, mutlaka proforma fatura ibaresini taşımalıdır. Bunun dışında proforma faturanın içeriğinin ticari fatura ile aynı olması sıklıkla rastlanılan bir durumdur.

 

Yayın Tarihi: 09.03.2023

© Bu yazının telif hakkı Utrader’e ait olup, ancak kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz olarak kullanılabilir, yayınlanabilir.