Serbest Bölgelerde Vergi Uygulamaları

Dünya ve Türkiye uygulamasında serbest bölgelerin özellikle vergisel anlamında avantajları bulunmaktadır. Bununla birlikte Türkiye’de serbest bölgelere yönelik teşviklerin, ilk serbest bölge regülasyonları sonrasında nispeten azaldığı görülmektedir. Bu yazıda serbest bölgelerin vergiler karşısındaki durumu ele alınmaktadır.

Üretim konulu Faaliyet Ruhsatı kapsamında faaliyet gösteren serbest bölge kullanıcılarının imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Avrupa Birliği üyeliğinin gerçekleşeceği yılın vergileme dönemi sonuna kadar Gelir veya Kurumlar Vergisinden istisnadır.

Serbest bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az %85’ini yurtdışına ihraç eden kullanıcıların istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden müstesnadır. Bu oran Bakanlar Kurulu tarafından yüzde 50’ye kadar indirilebilir.

Üretim faaliyetinde bulunan serbest bölge kullanıcılarının, serbest bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemleri ve düzenlenen kağıtları damga vergisi ve harçlardan müstesnadır. Malların kabul kredili, vadeli akreditif veya mal mukabili olarak bölgeye getirilmesi durumunda KKDF de doğmaz.

Serbest bölge faaliyetlerinden elde edilen kazanç ve gelirler, hiçbir izne tabi olmaksızın yurt dışına veya Türkiye’ye vergilendirilmeden ve serbestçe transfer edilebilmektedir.

Serbest bölgeler ile Türkiye’nin diğer yerleri arasında yapılan ticarette dış ticaret rejimi hükümleri uygulanır. Başka bir ifade ile Türkiye’den serbest bölgeye satılan mallar ihracat rejimine, serbest bölgeden Türkiye’ye satılan mallar ise ithalat rejimine tabidir. Türkiye veya AB menşeli ya da buralarda serbest dolaşımda bulunan malların serbest bölgelerden Türkiye’ye veya AB üyesi ülkelere girişinde gümrük vergisi ödenmez. Üçüncü ülke menşeli malların serbest bölgeye girişinde ve bu malların Türkiye veya AB üyesi ülkeler dışındaki üçüncü ülkelere gönderilmesi durumunda gümrük vergisi ödenmez.

Yurtdışından serbest bölgeye getirilen malların CIF bedeli üzerinden %0,1, bölgeden Türkiye’ ye gönderilen malların FOB bedeli üzerinden %0,9 oranında olmak üzere Serbest Bölge kullanıcı firmalarından Serbest Bölge İşlem Fonu tahsil edilir.

Üçüncü ülkelerden serbest bölgeye gelen ürünler, doğrudan veya ya da üretimin bir girdisi halinde AB üyesi ülkelere gönderilecekse, bu durumda bu ürünlerle ilgili Telafi Edici Vergi (TEV) ödenmek zorundadır.

KDV Kanununa göre Türkiye’nin herhangi bir yerinden serbest bölgeye satılan mallar ile serbest bölge hükümlerinin uygulandığı malların teslimi KDV’den istisnadır. Ayrıca serbest bölgelerde verilen hizmetler de KDV’den müstesnadır.

Serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar ÖTV’den istisnadır. Genel olarak bu malları, yurtdışından serbest bölgeye getirilen mallar ve serbest bölge içerisinde veya bir serbest bölgeden diğer bir serbest bölgeye teslim edilen mallar olarak değerlendirebilmek  mümkündür. Ancak serbest bölgeden Türkiye’ye satılan mallar genel anlamda ithalat rejimi kapsamında olup, ÖTV’ye tabidir.

Serbest bölgede üçüncü ülke menşeli girdiler kullanılarak üretilen eşyanın serbest dolaşıma sokulmak istenilmesi durumunda beyan sahibinin talebi halinde Kanunun 161 inci maddesi, talep olmaması halinde ise aynı Kanunun 15 inci maddesi hükümlerine göre gümrük vergileri hesaplanır.  Bu maddelere göre; serbest bölgelerde üçüncü ülke menşeli girdiler kullanılarak üretilen eşyanın serbest dolaşıma sokulmak istenilmesi durumunda beyan sahibinin talebi halinde, bu eşyanın gümrük kıymetinin serbest bölgede kalış süreleri içinde depolanma ve muhafaza edilme masraflarını da içeren fiilen ödenen veya ödenecek fiyatı teşkil ettiği hallerde ve söz konusu masraflar bu fiyattan ayrı olarak gösterilebildiği takdirde, gümrük kıymetine dâhil edilmez. Beyan sahibinin talebi halinde ise, gümrük vergileri, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanır. Eşyanın tamamen veya kısmen üçüncü ülke menşeli girdiler kullanılarak serbest bölgede işlem görmesi ve  Avrupa Birliği’ne gönderilmesi durumunda ise; eşyanın tamamen veya kısmen üçüncü ülke menşeli girdiler kullanılarak serbest bölgede işlem görmesi halinde, üçüncü ülke girdilerinin muayene ve tespiti yapıldıktan sonra CIF değeri belirlenerek, (Değişik ibare:RG-15/5/2013-28648) gümrük vergisi tahsilatı yapılır. Eşyanın ticaret politikası önlemlerine tabi üçüncü ülke menşeli olması halinde, A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenmesi için telafi edici verginin tahsil edilmesi gerekir.

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 6. maddesinin son fıkrası uyarınca, işleticiler ve kullanıcılar yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi dışı teşviklerden yararlandırılabilmektedir.

Serbest bölgelerdeki vergisel avantajlar aşağıdaki şekilde görülebilir:

 

Kaynak: https://www.esbas.com.tr/yatirim-avantajlari

 

 

 — Yazılarımızda yapay zeka ile üretilmiş metin ve çalışmalar kullanılmamaktadır —

Yayın Tarihi: 19.07.2023

© Bu yazının telif hakkı Utrader’e ait olup, ancak kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz olarak kullanılabilir, yayınlanabilir.