Poliçe ve Dış Ticaretteki Kullanımı I

Kısa vadeli bir kıymetli evrak olan poliçe (Draft, Bill of Exchange-B/E); ibrazında-görüldüğünde veya önceden belirlenmiş bir tarihte ya da belirlenmiş bir sürenin sonunda, cinsi ve tutarı belirtilmiş bir meblağın belirli bir lehtara ödenmesi için keşidecinin muhataba verdiği yazılı ve şartsız bir ödeme emridir.

Poliçede üç taraf mevcuttur:

Keşideci (Drawer): Emri veren, poliçeyi düzenleyen, keşide eden, çeken kişidir. Keşidecisinin ıslak imza ile poliçeyi imzalaması gereklidir.

Muhatap/Poliçe borçlusu (Drawee): Poliçede ödemeyi yapması için emir verilen üçüncü kişidir.

Lehtar/Poliçe alacaklısı (Payee): Poliçede gösterilmiş olan lehine ödeme yapılacak olan kişidir. TTK, 785’e göre lehtarın adı gösterilmemiş ya da hamiline olarak gösterilen bir poliçe geçerli değildir.

Poliçenin Unsurları

Abdurrahman Özalp’ın atıf yaptığı “Poliçenin Şekil Şartıyla İlgili Bir ICC Görüşü”nde “Poliçe ödeme, kabul veya iştira yerinde uygulanan yerel yasaya uygun biçimde düzenlenmelidir. Bu bir yerel yasa konusudur, UCP ile ilgili değildir.” Türk Ticaret Kanununda poliçe’nin tanımı yapılmamakla birlikte 671. maddesinde poliçenin unsurları, 672. Maddesinde unsurların bulunmaması durumu aşağıdaki gibi yer almaktadır.

(Madde 671) Poliçe;

a) Senet metninde “poliçe” kelimesini, senet Türkçe’den başka bir dille yazılmışsa, o dilde

poliçe karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,

b) Belirli bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız ve şartsız havaleyi,

c) Ödeyecek olan kişinin, “muhatabın” adını,

d) Vadeyi,

e) Ödeme yerini,

f) Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adını,

g) Düzenlenme tarihini ve yerini,

h) Düzenleyenin imzasını,

içerir.

 (TTK Madde 672)

1. 671 inci maddede yazılı unsurlardan birini içermeyen senet ikinci ilâ dördüncü fıkralarda yazılı hâller dışında poliçe sayılmaz.
2. Vadesi gösterilmeyen poliçenin görüldüğünde ödenmesi şart edilmiş sayılır.
3. Ayrıca belirtilmiş olmadıkça muhatabın adı yanında gösterilen yer, ödeme yeri ve aynı zaman da muhatabın yerleşim yeri sayılır.

TTK Madde 703’de de yerini bulduğu üzere poliçenin ödeme zamanları aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

1. Görüldüğünde ödemeli poliçe (At sight). Bu poliçenin keşide tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenmesi gereklidir.
2. Vadeli Poliçeler (Time Draft)

a. Görüldükten belirli bir süre sonra ödemeli

b. Düzenlenme gününden belirli bir süre sonra ödemeli

c. Belirli bir günde ödemeli

TTK’ya göre vadesi başka şekilde yazılan veya birbirini takip eden çeşitli vadeleri gösteren poliçeler batıldır.

Uluslararası uygulamada ibrazından sonra 60 günden fazla süreli olanlar; “uzun vadeli poliçe (long draft)” ve vadesi 60 günden kısa olanlar “kısa vadeli poliçe (short draft)” olarak da adlandırılmaktadır.

Bazı ülkelerin kullanımında poliçeler birden fazla nüshalı olarak düzenlenebilmektedir. Bu durum poliçenin metninde “First of Exchange (Second Unpaid)” “Second of Exchange (First Unpaid)” olarak belirtilir. Bu durumda konşimentolarda olduğu gibi nüshalardan birinin ödenmesi, diğerini hükümsüz kılar.

Dış Ticaret İşlemlerinde Poliçe

Poliçeler dış ticarette; kabul kredili yapılması halinde mal mukabili, vesaik mukabili ve akreditifli ödeme şekillerinde kullanılan temel belgedir. Vesaik ve mal mukabili ödemelerde sıklıkla karşılaşıldığı üzere, ihracatçı aynı zamanda alacaklı olarak poliçeyi düzenlemekte, ithalatçı borçlu olarak yerini almaktadır. Ancak akreditiflerde kullanılan poliçeler amir veya görevli banka üzerine keşide edilir. Daha somut bir ifade ile teyitsiz akreditifte amir banka üzerine, teyitli akreditiflerde teyit bankası üzerine düzenlenmek zorundadır.

Uygulamada genellikle ihracatçı keşide ettiği poliçeyi diğer bütün yükleme vesaiki ile birlikte, bankası aracılığı ile ithalatçının bankasına gönderir. İthalatçının poliçeyi kabul etmesi veya ödemesi karşılığında yükleme vesaiki banka tarafından kendisine devredilir. Bu durum Belgeli Poliçe (documentary draft) olarak adlandırılır. Ancak satıcının alıcının ödeyeceğine dair zımni bir güven beslediği bazı ihracatlarda Belgesiz Poliçeler (clean draft) kullanılır. Burada ihracatçı keşide ettiği poliçeye yükleme dökumanlarını eklemez ve posta ile alıcıya gönderir. Bu nedenle riskli olan bu yöntemi sadece hizmet ihracatında kullanmak doğru olacaktır.

Ayrıca Türkiye’de vadeli kabul kredili ödeme işlemlerinin %6 oranında Kaynak Kullanım Destekleme Fonu’na (KKDF) tabi olduğu unutulmamalıdır.

 

 — Yazılarımızda yapay zeka ile üretilmiş metin ve çalışmalar kullanılmamaktadır —

Yayın Tarihi: 27.06.2023

© Bu yazının telif hakkı Utrader’e ait olup, ancak kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz olarak kullanılabilir, yayınlanabilir.