Mevzuatımız Işığında Peşin Ödemede Kullanılan Yöntemler

Peşin ödemede bedeller efektif, havale, çek, kredi kartı ve escrow ödeme şeklinde alınabilir. Aşağıda bu yöntemler açıklanmıştır.

 Efektif

Mal bedeli ihracatçı veya ithalatçı ya da ithalatçının bir yetkilisi tarafından satıcıya efektif (banknot veya madeni yabancı ülke nakit parası) olarak getirilebilir. Ülkeler kara paranın aklanması ve terörün finansmanı ihtimalleri nedeniyle efektifin ülkelerine getirilmesine birtakım kurallar koyarlar.

Ülkemizde de Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 12. maddesi’ne göre:

  • İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi ve Nakit Beyan Formu (NBF) düzenletilmesi zorunludur.
  • NBF’nin “Geliş Sebebi” bölümünde efektiflerin getirilme sebebinin ihracat ile ilgili olduğunu belirtir bir ifadenin kayıtlı olması, ihracat bedeli başkası adına getiriliyorsa NBF’nin ilgili kısımlarının bu hususu belirtecek şekilde doldurulması veya bu hususun açıklama olarak NBF’de yer alması gerekmektedir.
  • NBF’nin düzenlenme tarihinden itibaren 30 gün içinde NBF’nin ve NBF konusu efektifin bankalara ibraz edilmesi gerekir.
  • Üçüncü kişilerce getirilen efektifin ihracatçı adına kabulü tevdiatın ihracatçının kendisine veya hesabına yapılması şartıyla mümkündür.

Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 8. maddesi’ne göre ise:

  • İhracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı Irak, Libya ve Moritanya’ya yapılan ihracat işlemlerinde NBF aranmaz.
  • Ancak bu ülkelere yapılan ihracatta ihracat bedellerinin üçüncü kişiler tarafından efektif olarak bankaya getirilmesi halinde söz konusu bedellerin bankalarca ihracat bedeli olarak kabulü için ihracatçı veya ithalatçı tarafından bedeli getiren üçüncü kişiye bedelin bankaya getirilmesinden önce vekâletname verilmiş olması gerekmektedir.

 Havale

Peşin bedellerin yurda getirilmesinde bir başka yolda ithalatçının ihracatçıya mal bedelini finansal kuruluşlar vasıtası ile transfer etmesidir. Bankalar arası havale basitçe, nostro ve vostro hesaplarının borçlandırılması ve alacaklandırılması şeklinde gerçekleştirilmektedir.

Mevzuatımıza göre, ihracat bedelleri, 6493 Sayılı Kanun’da belirtilen MoneyGram, Western Union gibi Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları aracılığıyla da yurda getirilebilir. Söz konusu bedellerin ihracat bedeli olarak kabulü bankalar tarafından yapılır. İlgililerce ödeme ve elektronik para kuruluşlarına havale olarak gelen ihracat bedelinin, ilgili kuruluştan efektif olarak alınması ya da bir bankaya havale edilmesi halinde bu efektifin/havalenin bir banka tarafından ihracat bedeli olarak kabulünün 30 gün içerisinde yapılması gerekmektedir.

 Çek

Yurtiçi ticarette olduğu gibi dış ticarette de ödemelerde çek kullanılmaktadır. Ancak uluslararası ticarette çekle ödemeler genellikle küçük meblağlardaki mal alımları için söz konusu olmaktadır.  Ayrıca yapısı gereği yabancı çeklerin tahsilatı çok uzun zaman alabilir; bu da peşin ödemenin ruhuna uygun olmayacaktır. Sahte çeklerin varlığı veya çek tahsil edilmeden önce sevkiyat yapılması durumunda çekin karşılıksız çıkma ihtimali gibi nedenler de uluslararası ticarette çekin kullanımını sınırlandırmaktadır.

Mevzuatımıza göre ihracat bedeli olarak tevdi edilen çeklerin efektif olarak getirilen ihracat bedelinden farklı olarak yurda girişinde gümrük idarelerine beyan edilme zorunluluğu yoktur. Türkiye’deki bankalarca düzenlenen çeklerin iştira edilerek ihracata ilişkin İBKB düzenlenebilmesi için çeki düzenleyen bankanın çek bedelinin yurt dışından geldiğini belirten yazısı aranır.

Kredi Kartı

Özellikle e-ihracatın gelişmesi ve buna bağlı olarak sanal pos işlemlerinin artması ile birlikte kredi kartı ile ödeme önem kazanmaya başlamıştır. Ayrıca özellikle küçük tüketim malları işlemlerinde de kredi kartı kullanılmaktadır.

 İhracat bedelinin kredi kartıyla tahsil edildiği işlemlerde, kredi kartının yurt dışından verilmiş olduğunun tespiti şarttır. Kredi kartının sıklıkla kullanıldığı mikro ihracatta ihracat bedellerinin yurda getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır.

Escrow (Emanet) hizmeti

Escrow ödeme dolandırıcılık riskini azaltan, ihracatçılar ve ithalatçılar için bir peşin ödeme seçeneğidir. Türkiye ticaretinde pek fazla blinmeyen bu ödeme şeklinin adımları aşağıdaki gibidir:

  • İthalatçı, üzerinde anlaşmaya varılan satın alma tutarını emanetçi kuruma gönderir.
  • Ödeme doğrulandıktan sonra, ihracatçıya malları göndermesi talimatı verilir.
  • Teslimatın ardından, ithalatçının malları incelemek ve kabul etmek için önceden belirlenmiş bir süresi vardır.
  • Kabul edildikten sonra fonlar, emanetçi kurum tarafından ihracatçıya bırakılır.

 

— Yazılarımızda yapay zeka ile üretilmiş metin ve çalışmalar kullanılmamaktadır —

Yayın Tarihi: 19.05.2023

© Bu yazının telif hakkı Utrader’e ait olup, ancak kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz olarak kullanılabilir, yayınlanabilir.