Menşe Şahadetnamesi

Dünya Gümrük Örgütü’ne göre; “Menşe belgesi”, bu belgeyi vermeye yetkili hükümet makamı veya organının, eşyanın yürürlükteki menşe kurallarına göre ilgili ülke menşeli sayıldığını açıkça tasdik ettiği, kağıt üzerinde veya elektronik ortamda bulunan özel bir form anlamına gelir. Bu örgüte göre menşe ispat belgesinin tanımı ve ilgili prosedürlere ilişkin hâlihazırda net ve etkili uluslararası standartlar mevcut olmayıp, DTÖ Menşe Kuralları Anlaşması prosedürel konularda sessiz kalmaktadır.

ICC’nin de belirttiği üzere, Menşe Şahadetnamesi, ihraç edilen malların menşeini doğrulamak için işletmeler, bankalar ve gümrük yetkilileri tarafından gerekli görülen önemli bir uluslararası ticaret belgesi olup iki türlü Menşe Şahadetnamesi bulunmaktadır:

Tercihli Olmayan Menşe Şahadetnamesi: Malın hiçbir tercihli muameleye tabi olmadığını kanıtlar.

Tercihli Menşe Şahadetnamesi: Malın tercihli anlaşma yapılan ülkelere ihraç edildiğinde indirimli tarifelere veya istisnalara tabi olmasını sağlar.

Gümrük Yönetmeliği’nin 38. Maddesi’ne göre (Değişik: RG-3/5/2023-32179) Gümrük Yönetmeliği’nin 205 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümleri saklı kalmak kaydıyla menşe esaslı ticaret politikası önlemlerine, ilave gümrük vergisine veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi eşyanın serbest dolaşıma girişinde önlemin, ilave gümrük vergisinin veya mali yükümlülüklerin uygulanmaması için eşyanın söz konusu uygulamalara tabi ülke menşeli olmadığını veya başka bir ülkede gördüğü değişiklik ve işlemler dolayısıyla o ülke menşeli sayılmaması gerektiğini veya İthalat Rejimi Kararı eki listelerde Dünya Ticaret Örgütü üyesi olmayan ülkeler için öngörülen gümrük vergisi oranının aynı listelerde yer alan Diğer Ülkeler sütununda gösterilen gümrük vergisi oranından daha yüksek bir oranda belirlenmiş olması halinde eşyanın Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülke menşeli olduğunu tevsik etmek üzere menşe ülkenin veya ihracatçı ülkenin yetkili makamlarınca düzenlenmiş olan menşe şahadetnamesi ibraz edilir.

İhracatta ise menşe şahadetnamesi düzenlenmesi mecburi değildir, ithalatçı ülkenin o eşya için menşe şahadetnamesi araması halinde düzenlenir. Gümrük Yönetmeliği’nin 42. Maddesine göre; Türkiye’den ihracatta düzenlenecek menşe şahadetnameleri ihracatçının veya ihracatçının sorumluluğundaki yetkili temsilcisinin yazılı başvurusuna binaen düzenlenir. Bu amaçla ihracatçı veya yetkili temsilcisi başvuru formunu doldurur. Ancak ihracatın düzenli aralıklarla yapılması ve eşyanın öngörülen menşe şartlarını karşıladığına ilişkin gerekli teminatların verilmesi kaydıyla yetkili makamlar her bir ihracat işlemi için ayrı bir başvuru formu istemeyebilir.

8 Nisan 2020’den beri ülkemizde Menşe Şahadetnameleri tamamen elektronik olarak MEDOS’ta düzenlenmekte ve onaylanmaktadır. Bazı ülkelerde düzenlenen menşe belgelerinin gerçekliği, ilgili ülkeler tarafından özel olarak inşa edilen doğrulama siteleri ile yapılabilmektedir. 2013’den beri Dünya Odalar Federasyonu’nun Menşe Sertifikaları Doğrulaması web sitesi 31 katılımcı ülke tarafından birbirlerinin belgelerini teyit etmek için kullanılmaktadır. Ancak Türkiye bu ülkeler arasında bulunmamaktadır.

Gümrük Yönetmeliğinin 40. Maddesinin birinci fıkrasına göre Menşe şahadetnamesinde aşağıdaki bilgilerin bulunması zorunludur.

a) Eşyayı gönderenin adı, soyadı,

b) Türkiye’deki alıcısının adı, soyadı,

c) Kapların marka, numara ve sayıları,

ç) Eşyanın cinsi, nev’i, daralı ve net ağırlıkları veya diğer ölçüleri (litre, metreküp vb.),

d) Şahadetnameyi veren makamın tasdik şerhi, (tarih, imza ile mührü veya kaşesi)

e) Menşe şahadetnamesi eşyanın o ülkede gördüğü değişiklik ve işlemlerden ötürü o ülke menşeli addedilerek verilmiş ise bu husustaki etraflı açıklamalar.

(a), (b), (ç) ve (e) bentlerinde belirtilen hususlarda noksanlık ve yanlışlığın bulunması halinde, menşe şahadetnamesi gümrük idare amirinin onayı ile işleme konulur.

Belirtilen bilgileri içeren menşe şahadetnamelerinin ibrazına rağmen şüphe durumunda ek kanıtları isteme konusunda gümrük idareleri yetkilidir.

Gümrük Yönetmeliği’nin 39. Maddesi’ne göre ticari mahiyette olmayan ve CIF kıymeti 430 Avro’yu geçmeyen eşya için menşe şahadetnamesi aranmaz.

İnceleme sonucunda şahadetnamenin sıhhati konusunda bir aykırılığın tespiti halinde duruma göre 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümleri uygulanır.

Genelleştirilmiş Tercihler Sisteminde kullanılan menşe ispat belgesi ise Form A olarak adlandırılmaktadır.

— Yazılarımızda yapay zeka ile üretilmiş metin ve çalışmalar kullanılmamaktadır —

Yayın Tarihi: 22.12.2023

© Bu yazının telif hakkı Utrader’e ait olup, ancak kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz olarak kullanılabilir, yayınlanabilir.