Mal Mukabili Ödemede Risklerin Yönetimi
Türkçe’de Açık Hesap, Serbest Yükleme, İngilizcede Cash Against Goods ve Open Account terimleri ile ifade edilen ve ülkemiz ihracatında oldukça sık kullanılan mal mukabili ödeme; mal bedelinin ödenmesinin, malların tesliminden sonra gerçekleştiği ödeme şeklidir. Mal mukabili ödemede, peşin ödemenin tam tersi; ödeme ile ilgili tüm riskler ihracatçının üzerinde kalmaktadır.
İhracatçı için en riskli ödeme şekli olan mal mukabili ödemede, satıcı aşağıdaki risklerle karşı karşıyadır:
Mal mukabili Ödemede Satıcının Riskleri
* Mal bedelinin ödenmesi malların teslim alınmasından sonra gerçekleştiği için mal bedelinin ödenmeme riski her zaman mevcuttur.
* Müşteri ödeme yapmazsa, satıcı ödenmemiş borçtan kaynaklanan zararına ek olarak; borcu tahsil etmeye çalışırken de maliyetlere maruz kalabilir.
* İthalatçı, mal kendi gümrüğüne geldiği halde kendi isteği doğrultusunda malları ithal etmekten vazgeçebilir. Bu durumda ihracatçı uygun olursa i) malları geri getirecek ii) malları bir başkasına satmak zorunda kalacak, iii) malları ithalatçıya daha düşük bir bedelden satacak veya iv) terkedecektir.
* İthalatçı, kendi gümrüğüne gelen malların ithalatını gerçekleştirmeden önce, malla ilgili olarak reklamasyon (malın ayıbı, defosu) iddiasında bulunabilir ve mal bedelinin indirilmesini talep edebilir.
* Bankalar son yıllarda yaygınlaşan sınır ötesi ticarette yaptırımlar ve para aklama ihtimalleri nedeniyle bazı mal mukabili işlemlere şüphe ile bakmaktadır.
İhracatçının Mal Mukabili Ödemede Riskini Azaltmasının Yolları
Yukarıda açıklandığı üzere, mal mukabili ödemede ihracatçının çok önemli riskleri mevcuttur. Söz konusu riskleri azaltmanın yolları aşağıdaki gibi açıklanabilir:
* Ranseyman/Ticari İstihbarat yaptırmak: İthalatçı hakkında özellikle bankalar üzerinden detaylı araştırma yapılabilir.
* Reklamasyon iddiası için sözleşmeye bir süre koymak. Böylece ithalatçının uzun bir süre sonra haksız reklamasyon talebi engellenebilir.
* Gözetim şirketi ile çalışmak: Sözleşmeye gözetim şirketi maddesini eklemek ve gözetim belgesinin her iki taraf için de bağlayıcı olduğu ifade etmek riskleri azaltacaktır.
* Bankalar tarafından garanti verilmesi: Bu çözümde ithalatçı tarafından, ihracatçıya verilmek üzere banka garantisi düzenlenmektedir.
* Ödemenin Teminat /Stand by akreditif ile desteklenmesi: Teminat Akreditifi (SBLC), müşteri adına bir banka tarafından verilen ve müşterisi ödemeyi gerçekleştirmemesi halinde ödemenin yapılmasını sağlayan bir taahhüttür.
* Banka Avalli veya Kabul Kredili Poliçe tanzim edilmesi: İhracatçı, ithalatçıya bankasının garantör olacağı bir poliçeyi kabul ettirerek riskini oldukça azaltabilir.
* Alacak sigortası yapılması: Alacak sigortası imkanı sunan finansal kuruluşlara sigorta yaptırılabilir.
* Finansal kuruluşların fatura iskontosu hizmetlerini kullanmak: Faktoring vb hizmetler kullanılabilir.
Bu yazının telif hakkı Utrader’e ait olup, ancak kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz olarak kullanılabilir, yayınlanabilir.