İthalatta Gözetim Uygulaması

İthalatta gözetim uygulaması Türkiye’de 30/4/1995 tarihli ve 95/6814 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İthalatta Gözetim ve Korunma Önlemleri ile Kota İdaresi ve Tarife Kontenjanı Hakkında Karar ile gündeme gelmiş sonrasında da İthalatta Gözetim Uygulanması Hakkında Karar 2004/7304 ile kurumsallaşmıştır.

Gözetim uygulaması, bir malın aynı veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde; zarar tehdidi yaratan miktar ve/veya şartlarda ithal edilmesi halinde söz konusu malın ithali gözetime tabi tutulmasını ifade etmektedir. Düzenlemede gözetimin amacı, bir malın ithalatındaki gelişmelerin izlenmesi olarak ifade edilmektedir.

Anayasa Mahkemesinin bir kararında ifade ettiği üzere; İthalatta gözetim uygulaması, benzer veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticilerin zarar görmesinin önlenmesi amacıyla eşyanın kıymeti bakımından birim başına asgari bir fiyatın belirlenmesi ve bu fiyatın altında ithalatın gerçekleştirilmesi hâlinde bu durumun izlenmesi esasına dayanan bir dış ticaret politikası savunma aracıdır.

Bir malın ithalatında gözetim uygulanmasına ilişkin karar, başvuru üzerine veya re’sen yapılacak bir değerlendirme sonucunda İthalat Genel Müdürlüğü tarafından verilir. Yapılacak değerlendirmede ithalatın gelişimi, ithal şartları ve ithalatın yerli üreticiler üzerindeki etkisi dikkate alınır. Gözetim kararı Gözetim Belgesi düzenlenmesi yoluyla ileriye yönelik olarak veya gerçekleşen ithalatı değerlendirmek üzere geçmişe dönük olarak uygulanabilir. İleriye yönelik gözetime tabi bir malın ithalatında gümrük mevzuatının gerektirdiği belgelerin yanı sıra “Gözetim Belgesi” de aranır. Gözetim belgesi, Ticaret Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü’ne yapılacak başvuru ile alınmakta ve 6 ay süresince geçerli olmaktadır.

Eşya kıymetinin gözetim tebliğinde belirtilen kıymetten düşük olması durumunda, eşya kıymetinin gözetim tebliğinde belirtilen düzeye çıkmasını sağlayacak şekilde “yurt dışı diğer gider” beyan edilmesi halinde yükümlüden gözetim belgesi ibrazı istenilmez. Gümrük Yönetmeliği’nin 180 inci maddesi kapsamında yapılan kontrollerde, gözetim belgesinin beyan edilmediği ve beyan edilen kıymetin ilgili tebliğde belirtilen kıymete ulaşmadığının tespit edilmesi halinde, yükümlünün talebi üzerine beyan edilen kıymetin ilgili tebliğde belirtilen gözetim kıymetine yükseltilmesine yönelik beyannamede düzeltme yapılmasına izin verilir.

Uygulamada gözetime tabi olan mallarda, ithal ettiği eşya asgari fiyatın altında kalan firmalar; gözetim belgesi alma sürecinin uzun olması ve bürokrasisinin yoğunluğu nedeniyle, bir nevi matrah artırma anlayışı ile eşyanın birim kıymeti ile gözetim kıymeti arasındaki farkı “yurt dışı” gider adı altında beyannamede göstermeyi tercih ederek gözetim belgesi olmadan ithalatı gerçekleştirmektedir. Böylece “yurt dışı gider” tutar üzerinden de ithalat vergileri tahsilatı yapılmaktadır.

24/11/2023 tarihli ve 32379 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7846 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile İthalatta gözetim uygulanması hakkında ilgili mevzuat uyarınca, gözetim uygulamasına tabi tutulan mallara ilişkin gümrük beyannamelerinde beyan olunan ve tevsik edilemeyen tutarlar ile bu tutarlar nedeniyle doğan ve KDV matrahına dahil olan her türlü vergi, resim, harç ve paylar dolayısıyla ödenen katma değer vergisinin indirim hakkı kaldırılmıştır.

Bir Gözetim Uygulaması Örneği

İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2023/8)

“Bu Tebliğ, aşağıda gümrük tarife istatistik pozisyonu (GTİP) ve tanımı belirtilen eşyanın (yalnız karşısında gösterilen gümrük kıymetinin altında birim kıymetleri haiz olanlarının) ithalatında ileriye yönelik olarak yürütülecek olan gözetim uygulamasına ilişkin usul ve esasları içerir.”

 

— Yazılarımızda yapay zeka ile üretilmiş metin ve çalışmalar kullanılmamaktadır —

Yayın Tarihi: 15.12.2023

© Bu yazının telif hakkı Utrader’e ait olup, ancak kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz olarak kullanılabilir, yayınlanabilir.