İthalatlı ve Uluslararası Finansal Kiralama

Türkiye’de yatırımların finansmanında finansal kiralama ya da bilinen adıyla leasing oldukça fazla kullanılmaktadır. Bu yazıda satıcısı veya üreticisi yurt dışında bulunan bir yatırım malının, teşvik belgeli ve belgesiz olarak, doğrudan Türkiye’deki ve yurt dışındaki bir finansal kiralama şirketi vasıtasıyla ithalatı ele alınmaktadır.

Gümrük Muafiyetli İthalatlı Yurtiçi Finansal Kiralama

Türkiye’de istihdama katkı sağlanması, cari açığın azaltılması, teknoloji içeren yatırımların desteklenmesi ve bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması gibi amaçlarla yapılacak olan yatırımlara devlet çeşitli destekler sağlamaktadır. Bu destekleri almaya hak kazanan firmalara da Yatırım Teşvik Belgesi verilmektedir.

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında ithal edilen eşya Gümrük vergisi, İlave Gümrük Vergisi, Katma Değer Vergisi,  Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) ve Damga Vergisinden istisnadır. Ancak bu belge olsa dahi ÖTV ve Ek Mali Yükümlülükler tahsil edilmektedir.

Mevzuatımıza göre; teşvik belgesi kapsamında kullanılmış yerli makine ve teçhizat temin edilemezken, İthalat Rejimi Kararı uyarınca yayımlanan “Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Olarak İthal Edilebilecek Bazı Maddelere İlişkin Tebliğ” ile İthalat Rejimi Kararının 7. maddesi hükümleri uyarınca ithali mümkün olan kullanılmış ithal makine ve teçhizat teşvik belgesi kapsamında ithal edilebilir. Ancak baskı, basım, matbaa, tekstil, hazır giyim ve konfeksiyon yatırımlarına yönelik yatırım teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış veya yenilenmiş makine ve teçhizat ithal edilememektedir.

Teşvik belgesi kapsamı makine ve teçhizatın tamamının veya bir kısmının finansal kiralama yolu ile temini mümkündür. Ancak finansal kiralama yöntemiyle yapılacak yatırımlarda finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata ait toplam tutarın, her bir finansal kiralama şirketi için 1 inci, 2 nci, 3 üncü ve 4 üncü bölgelerde asgari yediyüzellibin Türk Lirası, 5 inci ve 6 ncı bölgelerde ise asgari beşyüzbin Türk Lirası olması gerekir (Değişik:RG-22/6/2018-30456)

Teşvik belgeli yatırıma konu olan makine ve teçhizatın temininin finansal kiralama ile yurt dışından yapılması da mümkündür. Mevzuatımıza göre yurt dışından yapılacak kiralama işlemleri de belli limitlerin üzerinde olmak zorundadır.

Malı sağlayan üretici veya satıcının yurtdışında, finansal kiralama (leasing) şirketinin ise Türkiye’de olduğu kiralama Gümrük Muafiyetli İthalatlı Yurtiçi Finansal Kiralama olarak adlandırılmaktadır.

Gümrük Muafiyetli İthalatlı Yurtiçi Finansal Kiralamada süreç aşağıdaki işlemektedir.

  • Yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcı şirket (Şirket), yurtdışındaki satıcı veya üretici şirketten finansal kiralama konusu malı seçer. 
  • Şirket, finansal kiralama şirketine (leasing şirketi) başvurur ve ödeme planı talep eder.
  • Kiralama şirketi, yapılan başvuruyu kredi komitesinde değerlendirir ve şirketin mali yapısını, nakit akışını, yatırım malının özelliklerini dikkate alarak, hangi teminatlar karşılığında işlemin yapılacağına dair teklifini sunar.
  • Mevzuat gereği bu noktadan itibaren finansal kiralama şirketinin, finansal kiralama işlemine konu makine ve teçhizatlar için, teşvik belgesi sahibi yatırımcı ile sözleşme yapması gerekmektedir. Finansal kiralama şirketi gerekli gördüğünde teminat istenebilir.
  • Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ uyarınca, finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi verilmemektedir. Bu nedenle teşvik avantajından leasing şirketinin faydalanabilmesi için; teşvikli ithal edilecek makine ve teçhizat listesi Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne onaya sunulur.
  • Onayın ardından yatırımcı şirkete ait teşvik belgesinden doğan yukarıda ifade edilen gümrük vergisi ve KDV istisnası dahil tüm avantajlar finansal kiralama şirketinin kullanımına geçmiş olur. Bu avantajlar ithalat aşamasında finansal kiralama şirketinin maliyetini düşüreceğinden, yatırımcının da daha düşük kira bedeli ödemesine de imkan sağlayacaktır.
  • Finansal kiralama şirketi malın bedelini yurtdışındaki satıcıya veya üreticiye öder.
  • Finansal Kiralama şirketi Teşvik Belgesi’nin ibrazı ile malı gümrükten çeker ve malı şirkete teslim eder. Bu işlemlerde yatırımcı ile finansal kiralama şirketleri müteselsilen sorumludur.
  • Yatırımcı şirket sözleşme şartlarına göre kira bedellerini belirlenen şekilde öder. Finansal kiralama sözleşmesi süresince malın bakım, onarım sigorta giderleri yatırımcı şirket tarafından ödenir.
  • Kiralama süresi sonunda finansal kiralama işlemine konu makine ve teçhizatın devir, satış ve ihraç işlemleri, finansal kiralama şirketi ve yatırımcının birlikte müracaat etmeleri hâlinde değerlendirilir. Bu noktada önemli bir husus; teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizatın, devir, satış, ihraç veya kiralanması, söz konusu yatırım mallarının teminini müteakip beş yılı doldurmuş olması hâlinde serbesttir. Gümrük Genel Tebliğine Göre (Yatırım Teşvik) Finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın yatırımcıya teslim tarihinden itibaren 5 yıllık süre dolmadan devredilmesi durumunda her türlü yükümlülük finansal kiralama şirketine aittir.

Uluslararası Finansal Kiralama

İthalata dayalı finansal kiralamanın başka bir türü de; Uluslararası Finansal Kiralamadır. Bu kiralamada; satıcı veya üretici ile finansal kiralama şirketi yurt dışında, yatırımcı şirket ile yurt dışındaki finansal kiralama şirketinin muhabiri olarak aracılık görevini yerine getiren muhabir finansal kiralama şirketi de şirketin ülkesinde yerleşiktir.

Bu kiralama türünden şirket yurtiçindeki finansal kiralama şirketine başvurmaktadır. Kiralama şirketi, şirketin talebini ve mali durumunu inceledikten sonra yurt dışındaki finansal kiralama şirketi ile bağlantıya geçer ve böylece şirket için dış finansman temin etmiş olur.

Mevzuatımızda yurt dışından kiralamalara ilişkin tescil zorunluluğu bulunmaktadır. Buna göre yurt dışı finansal kiralama işlemlerinde kiralayan şirketin Türkiye’de şubesi yoksa imzalanan sözleşmelerin tescili gerekmektedir. Kira sözleşmesinin tescili Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) izniyle Finansal Kurumlar Birliği (FKB) tarafından yapılmaktadır.

Yatırım teşvik belgesi kapsamında yurt dışında yerleşik finansal kiralama şirketinden kiralanıp sözleşme süresinin bitiminde mülkiyetinin devir alınacağı bir işlem için  T.C. Hazine Ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2021 tarihli özelgesi şu bildirimde bulunmuştur: Yurt dışında yerleşik finansal kiralama şirketinden yapılan kiralamalarda, kiralanacak malların Gümrük Kanununun 128 ila 134 üncü maddeleri kapsamında geçici ithalat rejimine tabi tutulması ve malların Türkiye’de kaldığı her ay için kati ithalatında alınması gereken gümrük vergilerinin %3’ünün tahsil edilmesi gerekmekle birlikte, söz konusu malların kati ithali KDV’den istisna olduğundan, malların Türkiye’de kaldığı süre için gümrükte KDV alınmasına gerek bulunmamaktadır.

 

 — Yazılarımızda yapay zeka ile üretilmiş metin ve çalışmalar kullanılmamaktadır —

Yayın Tarihi: 04.07.2023

© Bu yazının telif hakkı Utrader’e ait olup, ancak kaynak gösterilmek suretiyle izinsiz olarak kullanılabilir, yayınlanabilir.